İTKİB Ekspres: Dünyadan Haberler 2019 Aralık

Doğu Avrupa'nın tedarikçi ülkelerinden Romanya'nın tekstil ve hazırgiyim sektöründe zor bir dönemden geçtiği belirtilmektedir. Güncel sektör istatistiklerine göre istihdam, üretim ve ihracatta düşüşler ve ithalatta artış mevcuttur.

Sosyalist rejim döneminde Rusya'dan sonra Doğu Blokunun en büyük tekstil ve hazırgiyim üretim kapasitesine sahip olan ülke olan Romanya, bu sektörlerde 800 bin kişiyi istihdam etmekteydi. O dönemde en büyük tekstil-hazırgiyim firması olan devlet kuruluşu Apaca 20 bin kişiyi istihdam ediyordu.

1989 devriminden sonra diğer devlet kuruluşları gibi Apaca da özelleştirilirken, sektör ihracatları Sosyalist ülkeler yerine Batılı ülkelere dönmüştür. 2007 yılında tekstil-hazırgiyim sektörlerinde 285 bin kişi istihdam edilirken, aradan geçen 12 yıl içinde Doğu Avrupa ve Uzakdoğu Asya kaynaklı rekabet sonucu Romanya tekstil-hazırgiyim sektörlerinin istihdamı 150 binin altına gerilemiştir.

Son yıllarda artan ücretler ve artan maliyetler sonucunda Romanya tekstil ve hazırgiyim sektörünün rekabet gücü epey azalmış durumdadır. Bazı üreticiler yatırımlarını maliyetlerin daha düşük olduğu Bulgaristan, Moldavya ve Ukrayna gibi komşu ülkelere taşımış bulunmaktadır.

Romanya tekstil ve hazırgiyim imalatçı firmalarının çoğu zor durumda olmalarına karşın sektör aylık 500 dolara yaklaşan yüksek ücretleri ödemek zorunda zira sektörde kalifiye işgücü sıkıntısı da mevcut.

2015 yılına kadar Romanya tekstil ve hazırgiyim ihracatı ithalatından fazlayken, bugün artık ithalat ihracatı geçmiş bulunmaktadır.

Bütün bu sıkıntılara ilaveten Romanya tekstil ve hazırgiyim sektörlerinin ciddi bir imaj sektörü de bulunmaktadır. Bu sektörler artık modası geçmiş sektörler olarak görülmektedir.

Hazırgiyim ithalatının son yıllarda hızla artmış olması da Romanya hazırgiyim sektörünü zorlamaktadır. Başkent Bükreş'te AVM'lerin en güzel köşeleri yabancı markaların elindedir. Zara mağazalarının sadece Bükreş cirosu 2018 yılında % 7 artışla 487 milyon € seviyesine ulaşmıştır.

Aralık ayının ilk haftasında Hindistan'ın başkenti Delhi de çıkan fabrika yangınında 43 işçinin ölmesi ülkede bulunan fabrika ve işyerlerine yönelik bina ve yangın güvenliği endişelerini yeniden gündeme getirmiştir.

Yangının çıktığı fabrikanın çanta imalatı yaptığı ve bulunduğu bölgede hazırgiyim imalatçılarının da bulunduğu belirtilmektedir. Yangının Pazar sabahı başladığı ve yangın sırasında çoğu göçmen ve bazıları çocuk yaşta işçilerin çoğunun fabrikada uyumakta olduğu bildirilmektedir.

Fabrikanın ihracata yönelik mi yoksa iç pazara dönük mü çalıştığı henüz belli değil ama çalışma ruhsatının olmadığı belirtilmektedir.

Yangın nedeniyle bu kadar işçinin ölmesinin nedeni olarak çıkış merdivenlerinden birinin mal ile dolu olması, yangın çıkışının kilitli olması ve pencerelerin de kilitli olması gösterilmektedir. Yetkililere göre binadaki güvenlik ihlalleri ölü sayısının artmasına neden oldu. Bölgede bulunan sokakların dar olmasının da itfaiyenin yangına müdahalesini geciktirdiği belirtilmektedir.

Bu son olayın da gösterdiği gibi Hindistan başta olmak üzere Asya'nın ucuz işçilik modeline dayanarak üretim ve ihracat yapan ülkelerinde bina güvenliği ve çalışma koşullarının bir an önce iyileştirilmesi gerekmektedir.

Özellikle göçmen işçilerin maaşlarının son derece düşük olmasının da bu işçilerin çalıştıkları fabrikalarda yatmalarına neden olduğu belirtilirken, bu maaş seviyeleriyle bu işçilerin ev tutup mobilya almalarının imkânsız olduğu kaydedilmektedir.

Japonya sadece dünyanın üçüncü büyük hazırgiyim pazarı olmayıp, aynı zamanda dünyanın üçüncü büyük hazırgiyim ithalatçısıdır. Bu özelliği nedeniyle de Japonya pazarı hazırgiyim ihracatçıları ve markalar için büyük fırsatlar içermektedir.

Japonya, AB (380 milyar $) ve ABD'nin (248 milyar $) ardından 67 milyar $ Pazar büyüklüğü ile dünyanın üçüncü büyük hazırgiyim pazarıdır.

Japonya büyük pazar olmasına karşın son yıllarda deyim yerindeyse yerinde saymaktadır. 2015 yılında 66 milyar $ olan pazar büyüklüğü 2019 yılına gelindiğinde çok az bir farkla 67 milyar $ olarak öngörülmektedir. 2017 yılında pazarda satılan hazırgiyim ürünlerinin % 62'si kadın giyim, % 29'u erkek giyim ve % 9'u çocuk giyim segmentindedir.

Japonya hazırgiyim pazarının 2023 yılında az bir büyüme ile 71 milyar $ seviyesine çıkması beklenmektedir.

Japonya hazırgiyim pazarıyla ilgili diğer bir özellik de son derece rekabetçi ve zor bir pazar olmasının yanı sıra lokal oyuncuların da son derece güçlü aktörler olmasıdır. Pazarda satılan hazırgiyim ürünlerinin % 20'den fazlası online satış kanallarında pazarlanmaktadır. Bu oran 2005 yılında % 10, 2015 yılında ise % 15 düzeyindeydi.

Japonya hazırgiyim pazarının en büyük tedarikçisi, son yıllarda payı azalmasına karşın, % 59 pay ile Çin'dir. Çin'in ardından % 14 pay ile Vietnam gelmektedir. Vietnam'ı % 5,3 pay ile AB, % 3,8 pay ile de Bangladeş takip etmektedir.

2005 yılında % 81 olan payı % 59'a kadar düşen Çin'in kaybettiği pazar payını büyük ölçüde Vietnam ile kısmen Bangladeş ve Endonezya kapmış görünmektedir. Yine AB'nin payı da yıllar içinde azalmış görünmektedir. Çin'in pazar payı azalırken, Japonya tedarikçilerinde giderek daha fazla çeşitliliğe gitmektedir.

Türkiye, Japonya hazırgiyim pazarında 2018 verilerine göre yıllı bazda % 11,6 artışla 132 milyon dolar ihracat ve % 0,4 pazar payı ile 15. tedarikçi durumundadır.

Bangladeş hazır giyim sektöründeki pek çok kadın işçi, ücretli doğum izni de dahil olmak üzere yasal olarak gerekli yararları alamadıklarını bildirmektedir.

FLA ve çalışma hakları STK'sı olan Awaj Vakfı tarafından Bangladeş'teki hazır giyim sektöründeki işçiler ile gerçekleştirilen bir araştırma çerçevesinde yapılan ankette; ankete katılan kadınların çoğunun ücretli doğum izni için haklarını bilmediğini ve birçok fabrika, ücretli doğum izni veya yerinde çocuk bakımı tesisleri için ulusal yasal gerekliliklere uymadığını tespit etmiştir.

FLA Başkanı ve CEO'su Sharon Waxman, “Kadın işçiler için yasal koruma yalnızca işyerinde ve sadece kâğıt üzerinde söz konusu olduğunda anlamlıdır” diyor. Çalışmamız, hamile kadınların ve yeni annelerin haklarını baltalayan mükemmel bir fırtına buluyor. Kadın işçilerin hakları konusunda farkındalık eksikliği, fabrika yönetiminin yasal olarak gerekli yararları sağlayamaması ve çocuk bakımı merkezleri gibi tesislerin yalnızca adlarıyla var olması aldatma örneklerinden sadece birkaçı.

Rapor, 12 Bangladeş konfeksiyon fabrikasında 21- 30 yaş arasındaki 88 kadın çalışandan toplanan verilerin bir analizini sunmaktadır. Bulgular;

Neredeyse tüm çalışanlar, doğum izninden sonra fabrikaların farkındadır, ancak çoğu yasal olarak hak kazandıkları zamanın farkında değil.

Katılımcılar, iş yükü ve hedeflere ulaşma baskısının hamile işçiler için diğerleriyle aynı olduğunu bildirmektedir.

Fabrikaların %75'i günlük bakım hizmetleri sunsa da yasaların gerektirdiği gibi, katılımcıların sadece %13'ü bu tesislerin işlevsel olduğunu ve çoğunun çocuklarını bu tesislere kaydettirmeye uygunluk şartlarını bilmediğini söylemektedir.

Raporda, kadın işçilerin Bangladeş konfeksiyon işgücünün %65'ini oluşturduğu hazır giyim sektöründe doğum hakları ve çocuk bakımına erişim konusunda "yaygın ayrımcılık" olduğuna dikkat çekilmektedir.

Rapordaki tavsiyeler arasında farkındalık kampanyaları düzenlenmesi ve işçilerin ve fabrika yöneticilerinin hamile işçiler için periyodik oturma ve dinlenme süreleri de dahil olmak üzere uygun önlemler konusunda eğitilmesi için eğitim verilmesi de yer alıyor. Raporda, işçilerin fabrika yönetimi uygun olmadığında örgütlenme özgürlüğü ve sendika savunuculuğu haklarının önemine dikkat çekilmektedir.

Awaj Vakfının kurucusu ve genel müdürü Nazma Akter, Bangladeş'in son yıllarda kadın işçiler için bir dizi yasal koruma sağladığını söylemektedir: “Ancak fabrikaların çok sık olarak bu yasalara aykırı olarak çalıştığını veya işçilerin yasalar altındaki haklarının farkında olmalarını sağladığını gördük. Çalışan anneleri ve onlara bağlı aileleri korumamız için şirketleri sorumlu tutmalı ve çalışanları haklarından haberdar etmeliyiz.”

Dünyanın en büyük hazırgiyim ve ayakkabı pazarı olan ABD'de sektörün görünüm notu düşürüldü.

Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Moody's tarafından yapılan açıklamaya göre ABD Hazırgiyim ve Ayakkabı Sektörünün görünüm notu düşürüldü ve 2020 yılına yönelik riskler sıralandı.

Küresel ekonomide yaşanan durgunluk, devam eden ticaret savaşları, parite rekabeti ve tedarik zincirlerinde yaşanan değişiklikler nedeniyle ABD hazırgiyim ve ayakkabı sektörlerine yönelik risk unsurlarında artış görüldüğü belirtilirken, bu riskler nedeniyle ABD hazırgiyim ve ayakkabı sektörlerinin görünümünün “ılımlı”dan “durağan”a revize edildiği belirtilmektedir.

Moody's tarafından yapılan öngörülere göre ABD hazırgiyim ve ayakkabı sektörlerinin ciro büyümesi 2019 yılında % 6-7 aralığında gerçekleşirken, bu rakamların 2020 yılında % 4-5 aralığına gerilemesi beklenmektedir.

Moody's tarafından yapılan güncel küresel öngörülere göre ise dünya ekonomisinin 2019 ve 2020 büyüme rakamları % 2,7 olarak aşağı yönlü revize edilirken, bu seviyenin 2017-18 dönemlerine göre neredeyse yarı yarıya düştüğü kaydedilmektedir.