İTKİB Ekspres: Dünyadan Haberler 2018 Temmuz

Uluslararası sektörel bir haber sitesinde yer alan bir makalede hazırgiyim sektörünün tasarımdan satış sonrasına kadar üretim süreçlerinin kısaltılmasına dair gelişmeler ve öneriler yer almaktadır.

McKinsey'nin yeni öngörü raporuna göre daha hızlı moda üretimi için firmaların kendi içlerindeki iş birliğini arttırmaları, müşteri geri bildirimlerinden faydalanmaları ve değer zincirini dijitalleştirmeleri gerekmektedir.

Burberry ve Tom Ford 2016 yılında “Şimdi Gör ve Şimdi Al” konseptini başlattıklarında kuşku ve heyecanla karşılanmışlardır. Bu konsepte göre özellikle milenyum jenerasyonu son moda ürünlerine sahip olmayı aylarca beklemek yerine anında edinerek mutlu olmaya alışmıştır.

Forever 21, H&M, Inditex ve Primark gibi “hızlı moda” markaları podyumda yeni sergilenmiş moda ürünlerinin replikalarını üretip haftalar içinde mağazalarda satışa sunmaktadır. Hazırgiyim perakende satışları 2017 yılında ortalama %3,5 oranında artarken bu markaların cirolarının aynı dönemde ortalama %8,2 oranında artmasından tüketicilerin markaları ödüllendirdiği görülmektedir.

Aynı satış modeliyle birlikte lüks moda firmaları da New York, Londra, Milan ve Paris'te gerçekleştirilen Fashion Week etkinlikleri kapsamında medyada yer alıp, buradan elde ettikleri sonuçları kapsamlı satış kampanyalarına aktarmaktadırlar.

“Şimdi Gör ve Şimdi Al” konseptinin uzun dönemde sürdürülebilir olup olmaması ise moda firmalarının süreçlerini ve düşünce yapılarını düzenlemelerine bağlıdır.

Moda Döngüsünün Evreleri

Genel olarak bakıldığında moda döngüsünde üç evre bulunmaktadır: Planlama, tasarım ve ürün geliştirme; satış ve üretim ile teslimat. Her bir sürecin uzunluğu firmadan firmaya değişiklik göstermekle birlikte en kısa 12 ile en uzun 30 hafta arasında bir zaman almaktadır.

Planlama, tasarım ve ürün geliştirme aşaması firmalar arasında en çok farklılık gösteren ve en uzun olan aşamadır. Bununla birlikte üretim takvimini kısaltmanın yolu da bu aşamadan geçmektedir.

Moda döngüsü aşamalarının uzunluğu firmanın iş modeli ve alıcının çeşitlendirmesi gibi bazı faktörlere bağlıdır. Örneğin dikey konumlanmış H&M ve Zara gibi firmalar daha hızlı karar verip satış kısmını kendi mağazalarında faaliyet gösterdikleri için atlayabilmektedir. Bir marka içinde bile farklı ürün grupları farklı takvimlere sahip olabilir. Kadın üst giyim ürünleri kadın denim ürünlerinden çok daha sıklıkla değişmektedir. Düz beyaz tişört gibi temel ürünler sezonsuz ürünler olarak da kabul edilebilir çünkü bu ürünler diğerlerine göre daha tahmin edilebilir bir satış grafiğine sahiptir. Buna rağmen Uniqlo gibi temel ürün üreticilerinden bazıları moda döngü sürelerini kısaltmanın yollarını sürekli aramaktadır.

Her Aşamayı Hızlandırmak

Pazara sürüm süresini kısaltmak için ilk adım firmanın iş modelini, alıcıların talepleri ve kendi takvimlerini kısaltmayı başarmış rakiplerin değerlendirmelerini dikkate alarak tüm moda döngüsü için uygulanabilir bir hedef süre belirlenmesidir.

Planlama, tasarım ve ürün geliştirme

İlk aşamada finans birimi koleksiyon için finansal hedefler belirlerken yaratıcı ekip de her bir kategori için yeni sezonun eğilimlerine uygun yönelimi belirlemelidir. Ürünlerin tarzı, kumaşların dokusu seçilecek olan renkler gibi konularla birlikte satış fiyatlarının hangi aralıkta olacağı da bu aşamada yaratıcı ekip tarafından kararlaştırılması gereklidir.

Bazı hazırgiyim firmalarında finans ve yaratıcı ekipler bir diğerinin ne yaptığını bilmeden ayrı şekilde çalışmaktadır. Bu da etkisizliğe ve aynı işi yeniden yapmak zorunda kalmaya neden olmaktadır. Önde gelen üst düzey firmalar bunun yerine hem finans hem de yaratıcı ekipten kişilerin olduğu merkezi bir yapılanmaya gitmektedir. Bu yapılanmayla birlikte moda döngüsü içinde erken aşamada ana plan sağlam bir şekilde oluşturulmakta ayrıca gereksiz süreç tekrarlamaları da ortadan kalktığı için ilk aşamada süre kısalabilmektedir.

Bir önceki yılın satış verilerinin incelenmesi, tüketici görüşlerinin dikkate alınması ve gelişmiş analiz araçlarının kullanılmasıyla birlikte öngörülerin çok daha güvenilir olması sağlanabilecektir. Böylece bir gömleğin renginden dolayı mı iyi sattığı, yoksa kesim ya da logo tasarımı nedeniyle mi tercih edildiği, belli bir müşteri profili tarafından mı satın alındığı gibi soruların cevapları en başta verilmektedir.

Daha ilerici bir bakışa sahip olan firmalar ise online araştırma sonuçları, sosyal medya eğilimleri ve rakiplerin internet sitelerini de analiz araçları arasına katarak oluşmaya başlayan eğilimlerle birlikte modası geçen eğilimleri de izleyebilmektedirler.

Tüketici görüşlerini bir araya getirdikten sonra bunları kullanarak karar verme mekanizmasını etkileyecek görüşler çıkarmak asıl önemli olan noktadır. Özellikle kendi işlerini verilerden ziyade yaratıcılıkla yönlendiren moda firmaları için bu ayrı bir öneme sahiptir.

En başarılı firmalar sanat ve yaratıcılık arasında denge kuranlardır. Bu firmalar gelişmiş-analitik sistem ve araçlara yatırım yaparken, organizasyonları içinde “çevirmenler” ve “bağlantı kuranlar” olmasına da dikkat etmektedirler. Çevirmen ve bağlantı kuranlar firmanın iş süreçlerini bilen ve anlayan ayrıca içsel karar alıcıların gözünde güvenirliği olup analist ve tasarımcılar arasındaki boşlukları doldurmaktadırlar.

Satış

Dijital ortamda hazırlanan üç boyutlu prototipler, numune gönderimi konusunda zaman kazandırmaktadır. Dijital prototipler sayesinde daha küçük alıcılara koleksiyon tamamı online olarak gönderilebilmekte, daha büyük çaptaki alıcılara ise birkaç adet fiziki numune yapıldıktan sonra kalan koleksiyon online dijital mağazalar üzerinden sunulabilmektedir.

Bu noktada sanal koleksiyonlara dokunmak, kumaşı hissetmek ya da denemek mümkün olmadığı için bir dezavantaj oluşabileceği fikri akıllara gelmektedir. Ancak alıcıların belirttiğine göre üç boyutlu tasarımlar üzerinde yapılması istenen değişikliklerin hızlı bir şekilde yapılabilmesi; renk, model ya da tarz değişikliklerin anında tasarıma yansıtılabilmesi esnek bir çalışma ortamı doğurmaktadır.

Teknoloji geliştikçe dijital prototipler gerçeğe çok daha yakın bir hale gelmekte ve daha çok firma tarafından tercih edilmektedir.

Üretim ve Teslimat

Üretim ve teslimat süreçlerinin kısaltılması diğer süreçler kadar kolay görünmese de bu konuda da dikkate değer çalışmalar yapılmaktadır. Bu konuda ilk akla gelen uygulama örnekleri imalatçılar noktasında görülmektedir. Önde gelen moda firmaları için çalışan imalatçılar belli durumlarda inisiyatif alarak işlerin daha hızlı ilerlemesini sağlayıp böylece üretim safhasını on güne kadar kısaltmaktadır. Bazı moda firmaları ise kalite kontrol gibi belli işlemleri kendi fabrika bünyelerinde toplayarak numunelerin birimler arası gidip gelmesini engelleyerek süreden tasarruf etmektedir.

Kapasite planlaması ve üretimden önce satın almalar için pek çok firmada tasarım ekipleri kendi takvimlerine göre ihtiyaçları olan kumaş ve malzemeleri satıcılara bildirip fabrika kapasitesini de önceden kontrol etmektedir. Buna karşın, en iyi uygulama örneklerinin görüldüğü fabrikalarda uygulanan merkezi bir tedarik zinciri planlama ekibi sayesinde ise üretim süreci 6 ay kadar kısaltılabilmektedir.

Geleneksel moda firmaları takvimlerine yalnızca görünüşte değil tüm faaliyetlerini ve süreçlerini içerecek değişiklikler yapmalıdır. Aynı zamanda kurumsal organizasyonları içerisinde çalışanların vizyonu da buna göre oluşturulmalıdır. Böylelikle hazırgiyim üreticileri organizasyon süreçlerini kısaltarak karlılıklarını arttırabileceklerdir.

Dünyanın en büyük hazırgiyim ve konfeksiyon ithalatçısı ABD'nin hazırgiyim ithalatının ve ithalatta birim fiyatların son dönemde artış gösterdiği belirtilmektedir.

OTEXA kaynaklı verilere göre 2018 yılı Ocak-Nisan döneminde ABD tarafından 8,5 milyar metrekare hazırgiyim ürünü ithalatı yapılarak geçen yılın aynı dönemine göre % 1,5 artış kaydedilmiştir.

Aynı dönemde hazırgiyim ithalatına 25,2 milyar dolar harcanarak geçen yılın aynı dönemine göre % 2,43 artış sağlanmıştır.

Yukarıdaki verilere göre bu yılın Ocak-Nisan döneminde geçen yılın aynı dönemine göre ithalat birim fiyatlarda % 1 artış sağlanarak metrekare başına 2,95 dolar olarak kaydedilmiştir.

ABD'nin başlıca hazırgiyim tedarikçilerinden Çin'in ABD'ye ihracatı bu dönemde % 2,15 oranında azalırken, Endonezya'nın ihracatı ise % 1,9 oranında düşüş göstermiştir.

Bu arada ABD'ye Türkiye'nin hazırgiyim ve konfeksiyon ihracatı 2017 yılında % 4,6 artışla 561 milyon dolar olurken, 2018 yılının Ocak-Haziran döneminde ise %12,2 artışla 283 milyon dolar olarak kaydedilmiştir. Güncel verilere göre Türkiye'nin hazırgiyim ve konfeksiyon ihracatında ABD 8. büyük ülke konumundadır.

Doğu Avrupa'nın önemli ülkelerinden Romanya'da hazırgiyim ve moda iç pazarının hızla büyüdüğü belirtilmektedir. Güncel verilere göre Romanya genelinde hazırgiyim ve moda pazarının 5 milyar euro düzeyine ulaştığı kaydedilmektedir.

Güncel bir araştırmaya göre hazırgiyim ve moda iç pazarını H&M, Zara, C&A ve Pepco gibi firmalar kontrol etmektedir. Romanya hazırgiyim ve moda pazarının % 83'ü yabancı yatırımcıların elinde bulunurken, hazırgiyim ve konfeksiyon imalat sektöründe ise işletmelerin % 62'si yerel firmalara aittir.

Romanya hazırgiyim ve moda sektöründeki yabancı yatırımcıların çoğunluğu Çin (1.957 şirket), İtalya (793 şirket) ve Türkiye (585 şirket) kaynaklı olurken, ciro anlamında ise en başta İtalyanların geldiği belirtilmektedir. (560 milyon dolar)

2016 yıl sonu itibariyle Romanya hazırgiyim ve moda sektöründe toplam 18.900 şirket faaliyet gösterirken, bunların 5.676'sının hazırgiyim ve konfeksiyon imalatıyla iştigal ettiği kaydedilmektedir.

Hazırgiyim ve moda sektörünün Romanya'da en çok istihdam sağlayan sektörlerden biri olduğu belirtilirken, 2013-2017 yıllar arasındaki dönemde yıllık ortalama 200 bin insanın bu sektörde çalıştığı belirtilmektedir.

İngiltere'de hazırgiyim ve moda satışlarının son dönemde cüzi bir oranda olsa da düşmekte olduğu belirtilmektedir. Özellikle ülkede hazırgiyim ve moda alışverişlerinin yarıdan fazlasını yapan kadınların alışverişlerinde son dönemde düşüş olduğu kaydedilmektedir.

Güncel bir araştırmaya göre İngiltere genelinde hazırgiyim ve moda satışlarının düşüş gösterdiği 2017 yılının ardından 2018 yılında da % 0,5 oranında gerilemesinin beklendiği belirtilmektedir.

Hazırgiyim ve moda alışverişlerinin büyük bölümünü yapan kadınların son dönemlerde hazırgiyim, moda, ayakkabı ve aksesuar alışverişlerini azalttığı, bunun yerine arkadaşlarıyla restoranlarda ve publarda vakit geçirmeyi tercih ettiği hatta geçmiş dönemlere göre daha fazla spor salonlarına gittikleri belirtilmektedir.

Bu kapsamda kadın giyim ürünleri harcamalarının bu yılın ilk 4 aylık döneminde ortalama % 4,1 oranında azaldığı belirtilirken, bu oranın 2017 yılı genelinde % 2,5 düzeyinde olduğu belirtilmektedir. 2017 yılı genelinde ülke genelinde restoran, pub ve eğlence harcamalarının % 10 – 12 oranında arttığı düşünüldüğünde kadınların giyim-kuşamlarından kestikleri harcamaları nerelere harcadıkları anlaşılmaktadır.

Yine restoran ve eğlence harcamalarının yanı sıra son dönemde kadınların harcamalarında telefon faturalarının, kira giderlerinin ve spor salonu üyeliklerinin payının artmakta olduğu kaydedilmektedir.

Bu kapsamda İngiltere'nin önde gelen markalarından Marks & Spencer gibi firmaların da olumsuz etkilendiği ve önümüzdeki dönemde 100 civarında mağazasını kapatmayı planladığı kaydedilmektedir.

Son dönemde azalan hazırgiyim alışverişlerine paralel Marks & Spencer'ın önümüzdeki dönemde 100 mağazasını kapatma planının yanı sıra New Look markasının da 593 mağazasından 60'ını kapatmayı planladığı, House of Fraser markasının ise 59 mağazasının en az 20'sini kapatmayı planladığı belirtilmektedir.

Rus Hükümetinin yerli tekstil ve konfeksiyon ürünlerinin iç pazara ulaştırılmasını kolaylaştıracak tedbirler almayı planladığı belirtilmektedir. Bu amaçla Hükümetin öncülüğünde yerli tekstil ve konfeksiyon ürünlerini iç pazara ulaştıracak özel perakende AVM'leri kurulacağı kaydedilmektedir.

Yetkililere göre Rus yerli tekstil ve konfeksiyon sektörü küçük ve orta ölçekli işletmelerden oluşuyor ve bu şirketlerin yabancı rakipleriyle rekabet edebilmesi imkânsız. Yetkililer yabancı markaların Rusya'da kendi dağıtım ve mağaza zincirlerini kurabildiklerini ancak yerli tekstil ve konfeksiyon firmalarının ve markalarının güçsüz olduklarını ve yabancı rakipleriyle baş edemediklerini bildirmektedir.

Türki Cumhuriyetlerden eski BDT ülkesi Azerbaycan'da pamuk üretiminin son dönemde artmakta olduğu belirtilmektedir.

2015 yılında 35 bin ton pamuğun üretildiği Azerbaycan'da pamuk hasadının 2017 yılında yüksek oranlı artışla 207 bin tona yükseldiği kaydedilmektedir.

Azerbaycan Hükümetinin yeni pamuk politikası programına göre ülke genelinde pamuk üretiminin 2022 yılında 500 bin tona yükseltilmesi hedeflenmektedir. Bu hedefin başarılabilmesi için gerekli mevzuat altyapısının geliştirileceği, işgücünün güçlendirileceği, inovatif teknolojiler getirileceği ve yabancı yatırımcı çekileceği belirtilmektedir.

Asya'nın yeni hazırgiyim ve konfeksiyon üretici ve ihracatçılarından Myanmar'da asgari ücrete zam yapıldığı belirtilmektedir. Ülkede asgari ücrete % 33 zam yapıldığı ve yeni asgari ücretin yaklaşık günlük 3,57 dolar olduğu bildirilmektedir.

Myanmar'da asgari ücrete en son 2015 yılı Eylül ayında zam yapıldığı ve o tarihten beri hiç artışa gidilmediği haber verilmektedir.

şçi temsilcileri ve sendikalar asgari ücretin günlük 4,17 dolara yükseltilmesini talep ederken, işveren tarafı ise günlük 2,98 dolarda ısrar ediyordu. Ulusal Uzlaştırma Komitesi'nin belirlediği günlük 3,57 dolar seviyesini Hükümet de kabul edince yeni asgari ücret yürürlüğe girmiş oldu. Ulusal Uzlaştırma Komitesi'nin asgari ücret tavsiyesini Hükümete Ocak ayında ilettiği ve o tarihten beri Hükümetin konuyu beklettiği belirtilmektedir

Asya'nın önemli hazırgiyim ve konfeksiyon tedarikçilerinden Bangladeş'te uzun süredir toplanmayan Asgari Ücret Komisyonu'nun 8 Temmuz tarihinde toplanmasının beklendiği belirtilmektedir.

2014 yılından beri asgari ücretin 5.300 taka (BDT) (68 $) düzeyinde olduğu ülkede son 3 yıldır asgari ücrete zam yapılmazken, bu yıl asgari ücrete zam yapılması amacıyla oluşturulan asgari ücret komisyonu ise 3 aydan beri toplanmayı bekliyor.

Komisyonda işçi temsilcilerinin yeni asgari ücretle ilgili olarak 16.000 taka (BDT) (192 $) talepte bulunacakları ve gerekçe olarak da gerek asgari ücrete 3 yıldan fazla süredir zam yapılmaması gerekse hayat pahalılığını gösterecekleri kaydedilmektedir.

14 Mart 2018 tarihinde yapılan Komisyonun ilk toplantısında işçi ve işveren temsilcilerinin ayrı ayrı kendi tekliflerini iletmeleri kararlaştırılırken, şimdiye kadar işçi temsilcilerinin tekliflerini hazırladıkları, işveren temsilcilerinin ise işçi kesiminin 16.000 taka'lık teklifine kesinlikle karşı olduklarını iletmelerine karşın kendi tekliflerini henüz açıklamadıkları belirtilmektedir.

Filipinler'de hazırgiyim ve konfeksiyon sektörünün geçmiş güzel yıllarını mumla aradığı ve devletten yardım beklediği belirtilmektedir. Hazırgiyim ve konfeksiyon sektöründe geçmiş yıllardaki güçlü konumunu kaybeden Filipinler hazırgiyim sektörü, bugünlerde özellikle istihdam ve elektrik maliyetlerinde devletten destek beklemektedir.

Filipinler Satın Alma Grupları Derneği (FOBAP) Başkanı Robert Young, dernek olarak Filipinler'in en büyük hazırgiyim pazarı olan ABD ile kısa zaman içinde bir STA imzalanması için lobi yapacaklarını belirtmektedir.

15 yıl önce Filipinler'den ABD'ye yılda 1 milyar dolar değerinde hazırgiyim ihracatı yapılırken, günümüze gelindiğinde bu rakamın % 70 oranında düşüşle 300 milyon dolar seviyesine gerilediği belirtilmektedir.